Ιστορική έδρα του σημερινού ομώνυμου Δήμου, το νταρνακοχώρι Εμμανουήλ Παπάς είναι κτισμένο σε ημιορεινή περιοχή, στις πλαγιές του Μπόσδακα (Μενοίκιο Όρος). Πρόκειται για την παλαιότερη Δοβίστα ή Ντουβίστα, γενέτειρα του φιλικού και αγωνιστή του 1821 Εμμανουήλ Παπά προς τιμήν του οποίου μετονομάστηκε. Βρίσκεται 5χμ. βορειοανατολικά από τη σημερινή έδρα του δήμου, το Χρυσό

Οικισμός 1.121 κατοίκων, ο Εμμανουήλ Παπάς έχει διατηρήσει σημαντικό αριθμό δειγμάτων της παραδοσιακής Μακεδονικής Αρχιτεκτονικής, μεταξύ των οποίων το παλιό Σχολαρχείο (το βλέπετε στην κορυφή της Ιστοσελίδας) και το πατρικό σπίτι του Εμμανουήλ Παπά, ενώ συνεχίζει να χαρακτηρίζεται από τα στενά σοκκάκια του. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης, η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και το μουσείο της

Ο Εμμανουήλ Παπάς είναι ένα χωριό με αρκετά όμορφα έθιμα τα οποία συνεχίζει να κρατά ζωντανά κατά το διάβα των χρόνων. Ενα από τα ωραιότερα και παλιότερα έθιμα του Εμμανουήλ Παπά είναι το έθιμο του κούσασι το οποίο γιορτάζεται στις απόκριες την Καθαρά Δευτέρα. Το έθιμο αρχίζει με το άναμα μιας μεγάλης φωτιάς στο κέντρο του χωριού και το λεγόμενο ξεμάτιαγμα που λαμβάνει χώρα γύρω από τη φωτιά αυτή. Αυτοί που κάνουν το ξεμάτιαγμα λένε τα εξής λόγια : «Κούσασι ,κούσασι, γέρο παπά γέρο. Να πάμε στη θάλασσα να γυρίσουμε από τη θάλασσα και ο… να πάρει την…»
Ο Εμμανουήλ Παπάς είναι ένας όμορφος, ιστορικός και χαρακτηρισμένος Παραδοσιακός Οικισμός. Το χωριό μπορεί να μην έχει την τόσο μεγάλη ζωντάνια όλο το χειμώνα όπως έχουν άλλα χωριά του Δήμου, αλλά στο καλοκαίρι κάθε μια νύχτα είναι σαν ένα πανηγύρι.

Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι το χωριό έχει έξι όμορφες και ιστορικές εκκλησίες οι οποίες χτίστηκαν πριν από αρκετά χρόνια και έως σήμερα διατηρούνται σε αρκετά καλή κατάσταση.
Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου εορτάζει στις 18 Ιανουαρίου, χτίστηκε το 1805 και ο Άγιος Αθανάσιος είναι ο πολιούχος του χωριού. Στο εσωτερικό του ναού ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενώ στο χώρο της εκκλησίας λειτουργεί καιμικρό μουσείο. Σύμφωνα με την παράδοση, ο ναός οικοδομήθηκε με τη συμμετοχή του Ήρωα Εμμανουήλ Παπά και των αδελφών του. Μία άλλη εκκλησία του χωριού, ο Αγιος Γεώργιος εορτάζεται στις 28 Απριλίου και η ομώνυμη εκκλησία χτίστηκε το 1929 στα ερείπια παλαιότερου κατεστραμμένου ναού. Ο Αγιος Χριστόφορος, εορτάζεται στις 9 Μαΐου και χτίστηκε το 1912. Ο Αγιος Δημήτριος, εορτάζεται στις 26 Οκτωβρίου και η εκκλησία του χτίστηκε το 1863. Στην περιοχή Μούχλιανη ο Ιερός Ναός Αγίας Τριάδας χτίστηκε το 1760 και κάθε χρόνο εορτάζεται στις 16 Ιουνίου. Τέλος η Ζωοδόχος Πηγή (Παναγία), εορτάζει στις 2 Μαΐου και ο ναός χτίστηκε το 1925.

Στον παραδοσιακό οικισμό του χωριού βρίσκονται τα «Εκπαιδευτήρια της Ελληνικής Ορθοδόξου Κοινότητος» (Σχολαρχείο), τα οποία κτίστηκαν επί τουρκοκρατίας και συγκεκριμένα το 1906. Το ιδιαίτερα καλαίσθητο κτίριο αναπαλαιώθηκε στα πλαίσια της κοινοτικής πρωτοβουλίας LEADER II, με σκοπό τη δημιουργία μουσείου με θέμα τη ζωή και τη δράση του Εμμανουήλ Παπά.