O Δήμος Εμμανουήλ Παππά είναι ένας από τους επτά νέους (7) Δήμους του Νομού Σερρών. Η συνολική έκταση του Νομού Σερρών είναι 3.970τετρ. χλμ (αντιπροσωπεύει το 3% της έκτασης της χώρας) και θεωρείται από τους περισσότερο πεδινούς νομούς της Ελλάδας, δεδομένου ότι το 48% της συνολική έκτασής του χαρακτηρίζεται πεδινό.
Ο Δήμος Εμμανουήλ Παππά προέκυψε με το Σχέδιο Καλλικράτης (Ν.3852/2010) μετά την συνένωση των πρώην Δήμων (και νυν Δημοτικών Ενοτήτων) Εμμανουήλ Παππά και Στρυμόνα. Η συνολική έκταση του νέου Δήμου (δηλαδή και των δύο Δημοτικών του Ενοτήτων) είναι 337.839 στρέμματα εκ των οποίων τα 215.739 στρέμματα ανήκουν στη Δημ. Ενότητα Εμμανουήλ Παππά και τα λοιπά 122.100 στρέμματα στη Δημ. Ενότητα Στρυμόνα. Ο συνολικός μόνιμος πληθυσμός του Δήμου ανέρχεται σύμφωνα με την απογραφή του 2021 σε 11.585 κατοίκους, εκ των οποίων 6.363 διαμένουν στην Δημοτική Ενότητα Εμμανουήλ Παππά και 5.222 στην Δημοτική Ενότητα Στρυμόνα.
Παρόλο που οι δύο Δημοτικές Ενότητες γειτνιάζουν, παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές τόσο στην γεωμορφολογία τους όσο και στην ιδιαιτερότητα τους σε σχέση με το περιβάλλον. Έτσι η Δημ. Ενότητα Στρυμόνα χαρακτηρίζεται από τις πολύ ήπιες εδαφικές της κλίσεις και την περιορισμένη βιοποικιλότητα, σε αντίθεση με τη Δημ. Ενότητα Εμμανουήλ Παππά η οποία έχει έντονη γεωμορφολογία, ποικίλο ανάγλυφο και σημαντική βιοποικιλότητα των ειδών χλωρίδας και πανίδας και κυρίως της ορνιθοπανίδας. Ιδιαίτερη σημασίας είναι η περιοχή του όρους «Μενοίκιο» στο οποίο έχει οριοθετηθεί ζώνη Περιοχής Ειδικής Προστασίας (SPA) «Μενοίκιο Όρος – Κούσκουρας».
Ο Δήμος Εμμανουήλ Παππά είναι ο πέμπτος σε πληθυσμό και έβδομος σε έκταση Δήμος του Νομού Σερρών, βρίσκεται στο Κεντροανατολικό τμήμα του Νομού και συνορεύει Βορειοδυτικά με το Δήμο Σερρών, Βορειοανατολικά με το Νομό Δράμας, Νοτιοδυτικά με το Δήμο Βισαλτίας και Νοτιοανατολικά με το Δήμο Νέας Ζίχνης.
Αποτελείται από 17 οικισμούς- 16 Κοινότητες (Χρυσό, Πεντάπολη, Ν.Σούλι, Αγ.Πνεύμα, Εμμανουήλ Παπά, Μέταλλα-Συκιά, Δαφνούδι, Τούμπα, Ν.Σκοπό, Νεοχώρι, Μονόβρυση, Βαλτοτόπι, Ψυχικό, Παραλίμνιο, Πεθελινό και Μεσοκώμη). Η έδρα του Δήμου (Κοινότητα Χρυσού) απέχει μόλις 10 χλμ από την πόλη των Σερρών μέσω της Εθνικής Οδού Σερρών-Δράμας.